Standardy ochrony małoletnich Rozdział 1 Informacje ogólne 1. Wprowadzenie 2. Słowniczek pojęć Rozdział 2 Standardy ochrony małoletnich Rozdział 3 Zasady ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujące w Zespole SzkółNr 1 w Krasnymstawie 1. Zasady zatrudniania pracowników w Zespole Szkół Nr 1 w Krasnymstawie oraz dopuszczania do kontaktu innych osób z małoletnimi. 2. Zasady bezpiecznych relacji uczniów i personelu szkoły 3. Zasady bezpiecznych relacji między małoletnimi uczniami i innymi uczniami w Zespole Szkół Nr 1 w Krasnymstawie, a w szczególności działania niedozwolone. 4. Zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internetu oraz ochrony uczniówprzed treściami szkodliwymi i zagrożeniami z sieci. 5. Zasady ochrony wizerunku małoletniego. 6. Zasady ochrony danych osobowych małoletnich. Rozdział 4 Zasady i procedury podejmowania interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia małoletniego 1. Zasady i procedury podejmowania w sytuacji podejrzenia stosowania lub stosowania przemocy domowej. 2. Zasady i procedury postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia cyfrowego 2.1. Podejrzenie lub zastnienia „cyberprzemocy” 2.2. Dostęp do treści szkodliwych, niepożądanych i nielegalnych 2.3. Naruszenie prywatności dotyczących nieodpowiedniego lub niezgodnego z prawem wykorzystania danych osobowych lub wizerunku małoletniego 2.4. Nawiązanie przez małoletnich niebezpiecznych kontaktów w Internecie – uwodzenie, pedofilia 2.5. Seksing, prowokacyjne zachowania i aktywność seksualna w celu osiągnięcia dochodu przez małoletniego 2.6. Łamanie prawa autorskiego 2.7. Bezkrytyczna wiara w treści zamieszczane w Internecie, nieumiejętność odróżniania treści prawdziwych od nieprawdziwych, szkodliwość reklam Rozdział 5. Organizacja procesu ochrony małoletnich w Zespole Szkół Nr 1 w Krasnymstawie 1. Podział obowiązków w zakresie wdrażania „Standardów ochrony małoletnich”. 2. Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu szkoły do stosowania „Standardów ochrony małoletnich” oraz dokumentowanie tej czynności. 3. Osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń podejrzenia lub krzywdzenia. 4. Dokumentowanie zdarzeń podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia małoletnich i archiwizowanie wytworzonej dokumentacji. 5. Zasady ustalania planu wsparcia małoletniemu po ujawnieniu krzywdzenia. 6. Udostępnianie „Standardów ochrony małoletnich”. 7. Zasady przeglądu i aktualizowania dokumentu „Standardy ochrony małoletnich” Całość dokumentu w załączniku. Załączniki: Standardy ochrony małoletnich[ ]566 kB
Godziny pracy pedagoga w roku szkolnym 2023/2024 HARMONOGRAM PRACY NA ROK SZKOLNY 2023/2024 PEDAGOG SZKOLNY PEDAGOG SPECJALNY PSYCHOLOG PONIEDZIAŁEK 11:00-15:00 07:30-11:30 11:45-16:15 WTOREK 09:00-15:00 - 11:45-16:00 ŚRODA 08:00-12:00 09:00-14:20 07:45-11:00 CZWARTEK 08:00-13:00 - - PIĄTEK 08:00-11:00 11:10-15:10 -
Gdzie szukać pomocy Uzależnienia behawioralne - Kompendium wiedzy dla rodziców Dokument w załączniku HEJT W INTERNECIE – co powinieneś wiedzieć o konsekwencjach prawnych. Aby mówić o odpowiedzialności w aspekcie prawnym za stosowanie hejtu w Internecie, należy przede wszystkim ustalić, czym jest hejt. Hejt to spolszczone angielskie słowo „hate”, które oznacza nienawiść. Według słownika języka polskiego, hejt jest to obraźliwy i zwykle agresywny komentarz internetowy lub mówienie w sposób wrogi i agresywny na jakiś temat lub o jakiejś osobie. Oczywiście, Konstytucja gwarantuje nam prawo do wolności słowa, a więc i możliwość publicznego wyrażania swoich poglądów. Dlatego też, nie każda wypowiedź o negatywnym wydźwięku czy bardziej dosadnej formie stanowić będzie od razu hejt. Czym hejt nie jest? Krytyka jest oceną zawierającą argumenty, służącą polemice, wyrażeniu opinii, a także zmianie czyjegoś zdania. Krytyka ma na celu przedstawienie swojego zdania na określony temat, w sposób kulturalny; nie odnosi się do kwestii personalnych. Wbrew pozorom w niektórych przypadkach trudno jest odróżnić krytykę, od hejtu. Jednakże zawsze warto, przed kliknięciem „dodaj komentarz” zastanowić się, czy nasz komentarz: - odnosi się do cech fizycznych, umysłowych danej osoby; czy odnosi się do jej pochodzenia, wiary, orientacji seksualnej lub innych elementów związanych z daną osobą i cechami ją opisującymi; - zawiera słowa powszechnie uznawane za wulgarne. Jeżeli tak, to być może projektowany komentarz nie jest krytyką, a właśnie hejtem. Przy czym zaznaczyć należy, że nie jest to przepis na stworzenie „bezpiecznego komentarza”, ale pewna sugestia, która w dużej mierze może wyeliminować niewłaściwą treść. Stwierdzenie, które ma poparcie w rzeczywistości, w obiektywnych dowodach, nie jest kłamstwem, nie łamie zasad współżycia społecznego, nie zawiera obraźliwych czy wulgarnych zwrotów nie sposób nazwać hejtem. Przy czym istotny jest kontekst wypowiedzi i okoliczności mu towarzyszące; albowiem ten nawet z pozoru niewinny komentarz można zaklasyfikować do hejtu, w określonej, zindywidualizowanej rzeczywistości. Warto wiedzieć, że obecnie, ze względu na rosnącą popularność zjawiska, coraz częściej przypadki hejterstwa i mowy nienawiści wypełniają znamiona przestępstw i są przedmiotem postępowań karnych (ale też cywilnych). Nie ma jednak czynu przestępnego literalnie wskazującego, że określone zachowanie jest hejtem. Jest to nomenklatura, która nie weszła do kodeksu karnego czy kodeksu wykroczeń, co nie znaczy, że czyny, które są określamy mianem hejtu nie są penalizowane. Hejterzy w Internecie czują się anonimowi; jest to anonimowość pozorna, albowiem organy ścigania i sądowe coraz sprawniej uzyskują dane niezbędne do namierzenia autora określonego komentarza. Odpowiedzialność karna. Hejt może przybierać różne postacie, które w naszym porządku prawnym zostaną zinterpretowane jako następujące czyny: - zniesławienie - art. 212 kk - zniewaga – art. 216 kk - groźba z powodu dyskryminacji – art. 119 kk - groźba karalna – art. 190 kk - uporczywe nękanie, tzw. „stalking” – art. 190a kk - zmuszenie groźbą innej osoby do określonego działania – art. 191 kk - fałszywe oskarżenia – art. 234 kk - nawoływanie i pochwalenie przestępstwa – art. 255 kk - nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowych – art. 256 kk - publiczna zniewaga z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej lub z powodu bezwyznaniowości – art. 257 kk - złośliwe niepokojenie – art. 107 kw Czy faktycznie sąd zajmuje się takimi sprawami? Oczywiście, że tak. Przykładem niech będzie krótki wykaz spraw zakończonych wyrokami, za wyżej wskazane czyny, które popełnione zostały w przestrzeni internetowej. - W 2016r. w Sądzie Rejonowym w Lublinie zapadł wyrok wobec kobiety nawołującej do nienawiści oraz zniewagi na tle rasowym i narodowościowym. - W 2017r. w Sądzie Rejonowym we Wrocławiu - Śródmieście zapadł wyrok wobec mężczyzny, który na Facebooku wychwalił podłożenie ładunku wybuchowego w autobusie we Wrocławiu; - W 2018r. w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku zapadł wyrok przeciwko kobiecie za nawoływanie do popełnienia czynu z art. 119 kk. - W 2019r. w Sądzie Rejonowym w Gorzowie zapadł wyrok dla mężczyzny, który pochwalał zabójstwo Pawła Adamowicza oraz nawoływanie do zabójstwa określonych polityków. - W 2020r. w Sądzie Rejonowym w Tychach zapadł wyrok wobec mężczyzny, który nawoływał do nienawiści na tle różnic narodowych pod postem na Facebooku. - W 2020r. w Sądzie Rejonowym w Sokółce zapadł wyrok wobec mężczyzny, który za pośrednictwem portalu internetowego Facebook znieważył grupę ludności pochodzenia marokańskiego. - W 2020r. w Sądzie Rejonowym w dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zapadł wyrok wobec mężczyzny, który między innymi podszywał się pod pokrzywdzonego – poprzez zakładanie profili na portalach internetowych, wykorzystał dane osobowe oraz jego wizerunek fotograficzny; - W 2020r. w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu zapadł wyrok skazujący mężczyznę, za pochwalenie zabijania dzieci „wrogów” oraz znieważanie grupy ludności z powodu przynależności rasowe. - W 2021r. w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie zapadł wyrok skazujący mężczyznę, który publiczne nawoływał do popełnienia przestępstwa. W kontekście działań w Internecie warto podkreślić, co również wynika, z powyższego zestawienia, że hejt w Internecie – co do zasady - klasyfikuje się jako czyn w miejscu publicznym. Rozstrzygał tę kwestię Sąd Najwyższy w 2018r. A co z hejtem stosowanym przez osoby niepełnoletnie? Niestety, autorami hejterskich komentarzy (wpisów) często bywają młodzi, a nawet bardzo młodzi ludzie. Ich wiek, nie powoduje że nie ponoszą konsekwencji; bywają one jednak nieco inne, aniżeli te które mogą być stosowane wobec osób pełnoletnich. Zasady odpowiedzialności karnej ujęte są w kodeksie karnym, który wskazuje, że osoby, które nie ukończyły 17 roku życia nie odpowiadają za popełnione przestępstwo (za wyjątkiem ciężkich przestępstw). Osoby poniżej 17 lat odpowiadać będą na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. W zależności od wieku nieletniego hejtera, zróżnicowana jest jego odpowiedzialność, i tak: - zachowanie nieletniego między 13 a 17 rokiem życia sąd może potraktować jako przejaw demoralizacji i zastosować środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich; - natomiast wobec nieletniego między 17 a 18 rokiem życia stosuje się już kodeks karny. Sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Jakie konsekwencje przewiduje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich? Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego. Sąd rodzinny może: 1) udzielić upomnienia; 2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia; 3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna; 4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego; 5) zastosować nadzór kuratora; 6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją; 7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów; 8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego; 9) orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim; 10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym; HEJT - jak możesz sobie z nim radzić. Najlepszą metodą walki z hejterami jest nie dawanie im powodów do karmienia się mową nienawiści. Jeśli wrzucasz zdjęcia do sieci, pamiętaj o ustawieniu trybu prywatnego, w którym galerię będą mogli zobaczyć tylko Twoi bliscy znajomi oraz ci, którym ufasz. To niemożliwe, bo prowadzisz aktywny profil modowy na Instagramie? W takim razie jest kilka kroków, które mogą być przydatne w unikaniu hejterów. Nie daj się wciągnąć w ich grę. Cisza czasami nie oznacza hipokryzji. Odpowiadanie na wulgarne komentarze nie jest najlepszą opcją. Może nie jest to łatwe zadanie, ale dyskusja z hejterem, da mu impuls do szukania nowych sposobów na zirytowanie Ciebie i wywołanie jeszcze większej kłótni. Moderuj komentarze. Hejter zapewne od razu pomyśli o cenzurze, ale tu nie o to chodzi. Wszystkie obraźliwe i nienawistne komentarze lub te, które wykraczają poza zakres jakiejś dyskusji, powinny być usuwane. Internet to nie miejsce na wylewanie swoich frustracji. Zastanów się nad „atakami”. Czy rzeczywiście ta krytyka jest uzasadniona? Może reklamujesz produkt, który jest zwykłym bublem? Jeśli tak, zwróć na to uwagę. Jeśli nie, a komentarz nic nie wnosi, usuń go i zapomnij. Zablokuj hejtera. Poza usunięciem nieprzyjemnych komentarzy wejdź na profil hejtera i zablokuj go. Nie będzie miał możliwości wykonania żadnej interakcji z Twoim kontem. W walce z hejterami musisz zrozumieć, że są ludzie, którzy nie wiedzą, jak radzić sobie z własnymi frustracjami, trudnościami i traumami. To oni powinni szukać profesjonalnej pomocy psychologicznej. Jeśli jednak hejt dotknął Cię tak bardzo, że nie potrafisz go zignorować, nie wstydź się skorzystania pomocy osoby dorosłej (kogoś bliskiego, nauczyciela, wychowawcy, psychologa, pedagoga). Czasami możesz potrzebować słów zachęty i pocieszenia, by zbudować poczucie własnej wartości na nowo Co powoduje depresję u młodych osób? Podobnie jak u dorosłych, depresja u młodzieży może mieć różne przyczyny, które mogą odnosić się do zdrowia fizycznego, wydarzeń życiowych, historii rodziny, środowiska, podatności genetycznej czy zaburzeń biochemicznych. Depresja nie jest przemijającym nastrojem ani stanem, który ustąpi bez odpowiedniego leczenia. Do najczęstszych przyczyn rozwoju choroby u dzieci i nastolatków zaliczamy: trudności rodzinne, stresujące doświadczenia życiowe, negatywny sposób postrzegania świata – obniżona samoocena, wykorzystywanie fizyczne, emocjonalne lub seksualne, nadużycia lub zaniedbania ze strony rodziców, historia rodzinna depresji lub innych problemów ze zdrowiem psychicznym, traumatyczne wydarzenie, np. rozstanie rodziców, żałoba, problemy w szkole lub innymi dziećmi, choroby i problemy zdrowotne takie jak otyłość. Depresja u młodzieży – jak rozpoznać, objawy Depresja nie jest łatwa do rozpoznania, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Objawy mogą być często traktowane jako normalne zmiany emocjonalne i psychologiczne zachodzące wraz z rozwojem dziecka i wkraczaniem w kolejne fazy dorastania. Podstawowymi objawami depresji są: smutek, poczucie beznadziejności i zmiany nastroju. Oznaki i objawy depresji u dzieci obejmują także: wycofanie społeczne, rozdrażnienie lub złość, napady agresji. Często możemy zaobserwować zmiany w apetycie – zwiększony lub zmniejszony apetyt oraz brak koncentracji na codziennych czynnościach w szkole czy w domu, oraz zaburzenia snu – bezsenność lub zwiększona potrzeba snu, zmęczenie i niska energia. Nie u wszystkich dzieci i nastolatków zaobserwujemy powyższe objawy. Wiele z nich wykazuje różne objawy w zależności od czasu i okoliczności. Depresja u młodzieży – jak wspierać? Jeśli nauczyciel wie, że u ucznia bądź uczennicy została zdiagnozowana depresja, kluczowe jest, aby zaplanował działania dopasowane do stanu zdrowia podopiecznego, najlepiej wspólnie z nim/nią, z psychologiem lub lekarzem prowadzącym i rodzicami. Wielu dorosłych uważa, że ich główne zadanie w opiece nad dziećmi i młodzieżą polega na udzielaniu rad i znajdowaniu gotowych rozwiązań. Tymczasem w sytuacji nastolatka i młodzieży z depresją istotne jest przywrócenie poczucia kontroli, panowania nad własnym życiem, nawet w niewielkim zakresie. Depresję u młodzieży i nastolatków może zdiagnozować tylko lekarz-psychiatra. Wczesne skierowanie do specjalisty i zapewnienie wsparcia psychologa ma olbrzymi wpływ na skuteczność leczenia. Przydatne telefony: POMOC W KRYZYSIE PSYCHICZNYM Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji tel. 22 594 91 00 (czynny w każdą środę – czwartek od 17.00 do 19.00) koszt połączenia jak na numer stacjonarny wg taryfy Twojego operatora telefonicznego Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży tel. 116 111 (czynny 7 dni w tygodniu, 24 h na dobę) ITAKA – Antydepresyjny telefon zaufania tel. 22 484 88 01 Czynny od poniedziałku do piątku od 15:00 do 20:00 ITAKA – Telefon Zaufania Młodych tel. 22 484 88 04 Dyżury psychologów od poniedziałku do soboty, od 12:00 do 20:00 Bezpłatna linia wsparcia dla osób po stracie bliskich tel. 0 800 108 108 (poniedziałek-piątek od 14.00 do 20.00) Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna tel. 22 425 98 48 (poniedziałek – piątek od 17:00 do 20:00 / sobota od 15:00 do 17:00) Stowarzyszenia Animo – Odważ się żyć! Wsparcie psychologiczne osób trudności z powodu zaburzeń lękowych. tel. 22 270 11 65 Infolinia (w języku polskim) czynna jest od poniedziałku do czwartku w godzinach 18:00-21:00 Porady mailowe (w języku polskim i angielskim) pod adresem: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. Więcej o stowarzyszeniu: stowarzyszenieanimo.pl facebook.com/StowarzyszenieAnimo/ POMOC DLA NAUCZYCIELI I RODZICÓW Całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli tel. 800 080 222 (czynne całodobowo) Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci tel. 800 100 100 (poniedziałek-piątek, od 12.00-15.00) Infolinia dla wychowawcy – pierwszy ogólnopolski telefon zaufania dla nauczycieli tel. 801 800 967 (poniedziałek, środa, czwartek od 17:00-19:00) POMARAŃCZOWA LINIA – program informacyjno-konsultacyjny dla rodziców dzieci pijących alkohol i zażywających narkotyki tel. 801 140 068 (poniedziałek – piątek od 14:00 do 20:00) POMOC DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli tel. 800 080 222 (czynne całodobowo) Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka tel. 800 12 12 12 (poniedziałek-piątek od 8.15 do 20.00) Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży tel. 116 111 (czynny 7 dni w tygodniu, 24 h na dobę) Młodzieżowy Telefon Zaufania tel. 19288 (poniedziałek-piątek od 15:00- 19:00) Młodzieżowy telefon zaufania do rozmów o seksie Piątkowe Pogotowie Pontonowe tel. 22 635 93 92 (w piątki od godz. 16.00 do 20.00) Telefon dla dzieci i nastolatków zaniedbanych, seksualnie wykorzystywanych, których rodzice piją – Telefon Stowarzyszenia Opta tel. 22 27 61 72 (poniedziałek-piątek od 15:00 do 18:00) POMOC DLA OFIAR PRZEMOCY Ogólnopolski Telefon Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” tel. 800 120 002 telefon pracuje całodobowo Poradnia Telefoniczna „Niebieskiej Linii” tel. 22 668 70 00 (poniedziałek – piątek od 12:00 do 18:00) Policyjny Telefon Zaufania ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie tel. 800 120 226 (poniedziałek-piątek, od 9.30-15.30, połączenie bezpłatne) Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci tel. 800 100 100 (poniedziałek-piątek, od 12.00-15.00) Całodobowy telefon dla kobiet doświadczających przemocy tel. 600 070 717 (codziennie / całodobowo) Anonimowa policyjna linia specjalna – zatrzymać przemoc tel. 800 120 148 (całodobowo, połączenie bezpłatne) Telefon zaufania dla kobiet w ciąży i rodziny tel. 85 732 22 22 (poniedziałek – piątek od 15:00 do 18:00) Telefon zaufania – Centrum Praw Kobiet 22 621 35 37 (czwartki od 12.00 do 18.00 telefoniczny dyżur prawny) Telefon Interwencyjny – Centrum Praw Kobiet 600 070 717 całodobowy Telefon zaufania dla osób dotkniętych przemocą seksualną w Kościele 800 280 900 Telefon wsparcia działa we wtorki w godzinach 19:00-22:00. Kontakt telefoniczny przeznaczony jest przede wszystkim dla osób, które same doświadczyły wykorzystywania seksualnego, oraz ich najbliższych. Inicjatywę tworzą świeccy katolicy, telefon świadczy pomoc osobom dorosłym. Więcej informacji: www.zranieni.info POMOC DLA OSÓB Z UZALEŻNIENIAMI Ogólnopolski Telefon Zaufania „Uzależnienia behawioralne” tel. 801 889 880 (Czynny codziennie od godz. 17.00-22.00 z wyjątkiem świąt państwowych) Dzwoniąc płacisz tylko za pierwszy impuls połączenia Ogólnopolski Telefon Zaufania „Narkotyki – Narkomania” tel. 801 199 990 (codziennie od godz. 16.00-21.00) Dzwoniąc płacisz tylko za pierwszy impuls połączenia Infolinia stowarzyszenia Karan (problemy narkotykowe) tel. 800 120 289 (poniedziałek – piątek od 9:00 do 17:00, połączenie bezpłatne) Infolinia pogotowia makowego „POWRÓT Z U” tel. 801 109 696 (poniedziałek – piątek od 10:00 do 20:00, sobota od 10:00 do 19:00) Narkomania – pomoc rodzinie infolinia towarzystwa rodzin i przyjaciół dzieci uzależnionych „POWRÓT Z U” tel. 800 120 359 (poniedziałek – piątek od 10:00 do 20:00, sobota od 10:00 do 15:00) CENTRUM POSZUKIWAŃ LUDZI ZAGINIONYCH Numery 24/H – linie wsparcia tel. 801 24 70 70 z numerów stacjonarnych Orange Polska opłata jak za jeden impuls, niezależnie od długości rozmowy z każdego miejsca w Polsce tel. 22 654 70 70 z telefonów stacjonarnych w Polsce tel. +48 22 654 70 70 gdy dzwonisz z zagranicy tel. +48 22 654 70 70 jeśli dzwonisz z telefonu komórkowego Telefon w sprawie zaginionego dziecka i nastolatka tel. 116 000 POMOC ZWIĄZANA Z OBAWĄ ZAKAŻENIA HIV/AIDS Telefon Zaufania HIV/AIDS tel. 22 692 82 26 lub 801 888 448 (poniedziałek-piątek od 9:00 do 21:00) połączenie płatne tylko za pierwszą minutę Załączniki: Uzależnienia behawioralne - Kompendium wiedzy dla rodziców.pdf[ ]4616 kB
Dostosowanie wymagań dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ DLA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI Dostosowanie wymagań - KILKA UWAG OGÓLNYCH powinno dotyczyć głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie rzadziej treści nauczania nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego W przepisach jest mowa o dostosowaniu wymagań do psychofizycznych możliwości ucznia, a nie o ich obniżeniu. Zatem nauczyciel, stosujący wobec ucznia np. z dysleksją rozwojową łagodniejsze kryteria oceniania w zakresie tych sprawności i umiejętności, które sprawiają mu szczególne problemy, ma prawo wymagać od niego większego wkładu pracy w porównaniu z innymi uczniami. Stwierdzenie dysfunkcji nie zwalnia uczniów z obowiązków szkolnych. Przeciwnie: uczeń taki powinien wykazać się samodzielną pracą, wykonywać dodatkowe zadania i ćwiczenia, zalecone specjalnie dla niego, które pomogą mu w przezwyciężeniu trudności. Niestety propozycja aby nie honorować opinii PPP wystawionej dziecku, jeżeli dziecko i rodzice nie biorą czynnego udziału w pracy nad przezwyciężeniem jego problemów, nie znajduje prawnego umocowania. Żaden przepis nie uzależnia dostosowania wymagań edukacyjnych do dysfunkcji dziecka od aktywnej współpracy jego rodziców. Mówiąc o dostosowywaniu wymagań do dysfunkcji nie można zapominać o ocenianiu zachowania. Przy ustalaniu oceny klasyfikacyjnej zachowania ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia lub odchylenia rozwojowe, należy uwzględnić wpływ stwierdzonych zaburzeń lub odchyleń na jego zachowanie na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej. DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH W PRAKTYCE 1. Uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna Uczniowie z inteligencją niższą niż przeciętna ( 70-84 w skalach Wechslera ) stanowią 14% populacji szkolnej. Uzyskują oni słabe wyniki w nauce, pomimo dużego własnego nakładu pracy a niekiedy nawet, mimo intensywnej stymulacji rozwoju. Największe trudności mają w rozumowaniu i logicznym myśleniu we wszystkich jego formach i przejawach. Poziom ich rozwoju słowno-pojęciowego odpowiada wcześniejszej fazie rozwojowej. W szczególności uczniowie ci mają problemy z : wewnętrzną organizacją nowo nabytej wiedzy i integrowaniem jej z już posiadaną ( stąd wolne tempo uczenia się ) generalizowaniem wiedzy oraz wykorzystywaniem jej w różnych dziedzinach opanowaniem materiału o charakterze abstrakcyjnym ( ze względu na bardzo słabą pamięć krótkotrwałą dzieci te zdecydowanie łatwiej pracują i uczą się na materiale konkretnym ) umiejętnością myślenia przyczynowo-skutkowego dokonywaniem porównań między zbiorami ( różnicowanie i szukanie podobieństw ) umiejętnością odróżniania cech istotnych od nieistotnych dokonywaniem uogólnień, szczególnie o charakterze werbalnym Myślenie tych dzieci charakteryzuje: konkretyzm i mała samodzielność. Często uczą się „na pamięć” bez zrozumienia treści. Ich trudności nasilają się wraz z pokonywaniem kolejnych poziomów edukacji. Wykształcenie wyższe jest dla nich w zasadzie nieosiągalne ( tzn. było nieosiągalne dopóki nie powstało tak wiele prywatnych szkół wyższych ). W przypadku tych dzieci konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań. Nie kwalifikują się do szkoły specjalnej dla upośledzonych umysłowo, a program szkoły ogólnodostępnej jest dla nich trudny, a przede wszystkim zbyt szybko realizowany. W zasadzie tylko w tej grupie uczniów możemy mówić o obniżeniu wymagań pamiętając jednak, że obniżenie kryteriów jakościowych nie może zejść poniżej podstawy programowej. Ogólne wymagania co do formy : omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie podawanie poleceń w prostszej formie unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć częste odwoływanie się do konkretu, przykładu unikanie pytań problemowych, przekrojowych wolniejsze tempo pracy szerokie stosowanie zasady poglądowości odrębne instruowanie zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie. JĘZYK POLSKI Symptomy trudności : słabe oceny pomimo starań i wysiłków ucznia trudności w czytaniu i pisaniu ( trudności z kojarzeniem określonych dźwięków - głosek, z odpowiadającymi im symbolami - literami trudności w rozumieniu czytanych treści trudności w samodzielnym wypowiadaniu się, formułowaniu wniosków i sądów, w uogólnianiu, myśleniu symbolicznym ( abstrakcyjnym ) niski poziom rozwoju słowno - pojęciowego ( odpowiada wcześniejszej fazie rozwoju ) ubogie słownictwo, wadliwa struktura gramatyczna wypowiedzi ustnych i pisemnych słabsza sprawność manualna ( rysunki, pismo mają niski poziom graficzny ) słaba umiejętność stosowania konwencjonalnych sposobów zapamiętywania duże problemy z przywoływaniem z pamięci odległych partii materiału ( słaba pamięć długotrwała, operacyjna ) trudności z selekcją i wychwyceniem myśli przewodniej w długich tekstach wolne tempo procesów umysłowych i działania Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : zmniejszanie ilości, stopnia trudności i obszerności zadań dzielenie materiału na mniejsze partie, wyznaczanie czasu na ich opanowanie i odpytywanie wydłużanie czasu na odpowiedź, przeczytanie lektury wprowadzanie dodatkowych środków dydaktycznych np. ilustracje, ruchomy alfabet odwoływanie się do znanych sytuacji z życia codziennego formułowanie pytań w formie zdań o prostej konstrukcji powołujących się na ilustrujące przykłady częste podchodzenie do ucznia w trakcie samodzielnej pracy w celu udzielania dodatkowej pomocy, wyjaśnień zajęcia w ramach zespołu dydaktyczno-wyrównawczego, gdzie szczególnie u młodszych dzieci należy oprócz wyjaśniania bieżących zagadnień programowych usprawniać funkcje poznawcze ( procesy intelektualne i percepcyjne ), ( zajęcia dodatkowe są niezbędne, bowiem dziecko z inteligencją niższą niż przeciętna nie jest w stanie opanować tych umiejętności tylko dzięki pracy na lekcji i samodzielnej nauce własnej w domu ) należy zezwolić na dokończenie w domu niektórych prac wykonywanych na lekcjach dyktanda przeprowadzać indywidualnie w wolniejszym tempie, gdyż dzieci te często nie nadążają za klasą potrzeba większej ilości czasu i powtórzeń na opanowanie materiału. JĘZYKI OBCE Symptomy trudności : trudności z prawidłową wymową trudności w zapamiętywaniu i/lub odtwarzaniu treści, słówek, zdań trudności w swobodnym wypowiadaniu się na określony temat trudności w poprawnym czytaniu i pisaniu problemy z gramatyką Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych: zmniejszanie ilości słówek do zapamiętania pozostawianie większej ilości czasu na ich przyswojenie odpytywanie po uprzedzeniu, kiedy i z czego dokładnie uczeń będzie pytany wymagania w wypowiadaniu się na określony temat ograniczyć do kilku krótkich, prostych zdań. MATEMATYKA, FIZYKA, CHEMIA Symptomy trudności : trudności z wykonywaniem bardziej złożonych działań trudność z pamięciowym przyswajaniem i/lub odtwarzaniem z pamięci wyuczonych treści ( np. tabliczka mnożenia, skomplikowane wzory, układy równań ) problem z rozumieniem treści zadań potrzeba większej ilości czasu na zrozumienie i wykonanie zadania Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : częste odwoływanie się do konkretu ( np. graficzne przedstawianie treści zadań ), szerokie stosowanie zasady poglądowości omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopni trudności ( pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej ) podawanie poleceń w prostszej formie ( dzielenie złożonych treści na proste, bardziej zrozumiałe części ) wydłużanie czasu na wykonanie zadania podchodzenie do dziecka w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy, wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać potrzeba większej ilości czasu i powtórzeń dla przyswojenia danej partii materiału. GEOGRAFIA, BIOLOGIA, HISTORIA Symptomy trudności : trudność w selekcji i wybraniu najważniejszych treści ( tendencja do pamięciowego uczenia się wszystkiego po kolei ) problem z zapamiętywaniem dat, nazwisk, nazw, miejscowości nieumiejętność przekrojowego wiązania faktów i informacji Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : w związku z dużym problemem w selekcji i wyborze najważniejszych informacji z danego tematu można wypisać kilka podstawowych pytań, na które uczeń powinien znaleźć odpowiedź czytając dany materiał ( przy odpytywaniu prosić o udzielenie na nie odpowiedzi ). Podobnie postępować przy powtórkach pozostawianie większej ilości czasu na przygotowanie się z danego materiału ( dzielenie go na małe części, wyznaczanie czasu na jego zapamiętanie i odpytywanie ). WYCHOWANIE FIZYCZNE, TECHNIKA Symptomy trudności : niezborność ruchowa i trudności w wykonywaniu niektórych ćwiczeń ( potrzeba dłuższego treningu, aby opanować dane ćwiczenie, rzucanie do celu itp. ) trudności w zrozumieniu zasad i reguł różnych gier obniżony poziom prac technicznych ( słabsza własna inwencja twórcza, wyobraźnia ) Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : zapewnienie większej ilości ćwiczeń, aby uczeń opanował daną sprawność ( w razie potrzeby zwolnienie z wykonania ćwiczeń przerastających możliwości ruchowe ucznia ) wielokrotne tłumaczenie i wyjaśnianie zasad i reguł gier sportowych podpowiadanie tematu pracy technicznej, częste podchodzenie do ucznia, ukierunkowywanie w działaniu liberalne ocenianie wytworów ucznia w ocenianiu zwracanie większej uwagi na wysiłek włożony w wykonanie zadania, niż ostateczny efekt pracy. 2. Uczniowie słabo widzący U takich dzieci niepełnosprawność w zakresie widzenia oznacza osłabienie wzroku, które nawet przy użyciu szkieł korekcyjnych wpływa negatywnie na ich osiągnięcia szkolne. Symptomy trudności: mylenie liter o podobnych kształtach mylenie wyrazów o podobnej strukturze przestawianie liter nieprawidłowa technika czytania brak rozumienia tekstu w całości wolniejsze tempo czytania związane z problemami w spostrzeganiu całego wyrazu, zdania. problemy z rozumieniem tekstu ( konieczność koncentracji na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter ) możliwe trudności w pisaniu z uwagi na obniżoną sprawność spostrzegania i zakłóconą koordynację wzrokowo – ruchową. możliwe popełnianie wielu błędów: przestawianie, mylenie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne, złe rozplanowanie stron w zeszycie. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : właściwe umiejscowienie dziecka w klasie ( zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się w pobliżu okna, zapewniające właściwe oświetlenie i widoczność ) udostępnianie tekstów ( np. testów sprawdzających wiedzę ) w wersji powiększonej podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową ( wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań ) umożliwienie dziecku korzystania z kaset z nagraniami lektur szkolnych w geometrii należy wprowadzać uproszczone konstrukcje z ograniczoną do koniecznych liczbą linii pomocniczych i konstrukcje geometryczne wykonywać na kartkach większego formatu niż zwykła kartka papieru częste zadawanie pytania- „co widzisz?” w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych. 3. Uczniowie słabo słyszący Uczeń słabo słyszący, to dziecko, które ma pozostałości słuchu wystarczające do skutecznego odbierania informacji językowych za pomocą słuchu, najczęściej przy użyciu aparatu słuchowego. Nie ma związku przyczynowego między osłabieniem słuchu a inteligencją dziecka. Symptomy trudności: dziecko sprawia wrażenie nie uważającego lub śniącego na jawie, może nie słyszeć instrukcji nauczyciela jest niechętne angażowaniu się w działania klasowe, obawia się porażki, ponieważ ma kłopoty z rozumieniem może reagować niewłaściwie w sytuacjach zabawowych ( nie rozumie zasad gry lub intencji innych osób ) reaguje nietypowo na ustne instrukcje może mieć zaburzenia mowy, mały zasób słów i pojęć słabo czyta często myli głoski dźwięczne i bezdźwięczne, nie różnicuje głosek z trzech szeregów s-z-c-dz, sz-ż-cz-dż, ś-ź-ć-dź ( np. zamiast „z” dziecko może napisać każdą inną literę s,ż,sz ) zamienia i gubi litery, pomija cząstki wyrazów, myli końcówki – co powoduje zmianę treści znaczenia wyrazów, czasem pisze bezsensowne zlepki liter – w przypadku niezrozumienia ich znaczenia duże trudności sprawia dziecku poprawna pisownia, opanowanie gramatyki, składni i ćwiczenia stylistyczne nie jest on w stanie samodzielnie czytać i zrozumieć treści obszernych lektur szkolnych. Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce dla dziecka w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela ( od 0,5 do 1.5 m ), którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Należy też, umożliwić dziecku odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy, to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z jego ust należy mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, to utrudnia dziecku rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów, powoduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat nauczyciel winien upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa. Można też wskazać jak to polecenie wykonuje jego kolega siedzący w ławce dziecko z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela - co wymaga obserwacji jego twarzy - jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Często więc nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie dziecko niedosłyszące powinno siedzieć w ławce ze zdolnym uczniem, zrównoważonym emocjonalnie, który chętnie dodatkowo będzie pomagał mu np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp. w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy ( m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp. ) można przygotować uczniowi z niedosłuchem plan pracy na piśmie opisujący zagadnienia poruszane w wykładzie lub poprosić innych uczniów w klasie, aby robili notatki z kopią i udostępniali je koledze konieczne jest aktywizowanie dziecka do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, ale by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu z uwagi na wolne tempo czytania, dziecko potrzebuje więcej czasu na przeczytanie całej książki, dlatego z pomocą rodziców czyta całą lekturę lub tylko wskazany rozdział. Dla ułatwienia zrozumienia treści nauczyciel może podać pytania pomocnicze, na które dziecko powinno przygotować odpowiedzi – czytając wcześniej lekturę dziecko czytając lekturę, krótkie opowiadanie – może założyć swój słowniczek niezrozumiałych zwrotów pisanie ze słuchu jest najtrudniejszą formą pisania, a szczególnie dla dziecka z zaburzonym słuchem i nieprawidłową wymową, dlatego też należy stosować ćwiczenia w pisaniu ze słuchu tylko wyrazów lub zdań, wcześniej z dzieckiem utrwalonych, w oparciu o znane mu słownictwo. Jeżeli pisanie ze słuchu sprawia dziecku niedosłyszącemu duże trudności można je zastąpić inną formą ćwiczeń w pisaniu. Mogą to być ćwiczenia polegające na : układaniu zdania z podanej rozsypanki wyrazowej do treści obrazka przepisywaniu zdań z uzupełnieniem „luk” odpowiednimi wyrazami porządkowaniu loteryjki gramatyczno - ortograficznej z utrwaleniem znanych zasad pisowni i zwrotów gramatycznych – dobieraniem odpowiednich wyrazów, uwzględniając ich rodzaj, osobę, liczbę przy ocenie prac pisemnych dziecka nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu, one nie powinny obniżyć ogólnej oceny pracy. Błędy mogą stanowić dla nauczyciela podstawę, do podjęcia z dzieckiem dalszej pracy samokształceniowej i korekcyjnej oraz ukierunkowania rodziców do dalszej pracy w domu. Błędy w pisowni należy oceniać opisowo, udzielając dziecku wskazówek do sposobu ich poprawienia uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga to od niego znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych ( systematyczność, obowiązkowość, dokładność ). 4. Specyficzne trudności w uczeniu się Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia.Uczeń ma, bowiem skłonność do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i przez to jej zapis jest błędny. Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia. Dostosowanie wymagań będzie, więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawienie uczniowi oceny pozytywnej. Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pismo Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np., jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami lub na komputerze. Dysortografia, czyli trudności z poprawną pisownią pod względem ortograficznym, fonetycznym, interpunkcyjnym itd. Dostosowanie wymagań znowu dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu. Zamiast klasycznych dyktand można robić sprawdziany polegające na uzasadnianiu pisowni wyrazów, odwołując się do znajomości zasad ortograficznych oceniać odrębnie merytoryczną stronę pracy i odrębnie poprawność pisowni, nie wpisując tej drugiej oceny do dziennika. W żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii i gramatyki. Dysleksja, czyli trudności w czytaniu przekładające się często również na problemy ze zrozumieniem treści Dostosowanie wymagań w zakresie formy może nastąpić w klasach, gdzie programowo jest sprawdzanie opanowania tej umiejętności. Widząc trudności dziecka nauczyciel może odpytać go z czytanki na osobności, a nie przy całej klasie, nie ponaglać, nie krytykować, nie zawstydzać, nie mobilizować stwierdzeniami ”jak się postarasz to będzie lepiej", nie zadawać do domu obszernych czytanek do opanowania. W klasach starszych problem jest bardziej złożony, gdyż opanowanie wiedzy opiera się na założeniu, że uczeń umie już sprawnie czytać i ta umiejętność rzeczywiście jest niezbędna. Uczeń ma, zatem niewielkie pole manewru. W zasadzie jedyne, co może zrobić, to więcej czasu poświęcać na naukę, korzystać z lektur wypożyczanych z biblioteki dla niewidomych (nagrane na dyskietki czy taśmy magnetofonowe) lub sfilmowanych lektur, czy materiałów. Nauczyciel w zasadzie nie ma wyboru, dysleksja nie daje możliwości obniżenia wymagań jakościowych. Są to, bowiem uczniowie, z co najmniej przeciętną sprawnością intelektualną, którzy zechcą w przyszłości zdawać maturę, a ta, aby zachować swoją rangę, musi mieć odpowiedni, co najmniej przeciętny, poziom wymagań. Polem do pracy dla nauczyciela będzie dbałość o rozwój sfery emocjonalnej takiego ucznia. Dydaktyka jest, bowiem bardzo ważna, ale jeszcze ważniejsze jest przygotowanie dziecka do radzenia sobie w życiu, a do tego dziecko potrzebuje wrażliwości, fantazji, ufności we własne siły i zdolności, niezależnie od tego, kim będzie. Ogólne zasady postępowania z uczniem z dysleksją rozwojową Unikać głośnego odpytywania z czytania przy całej klasie; wskazówka ta dotyczy przede wszystkim dzieci młodszych. Jeśli nauczycielowi dla oceny umiejętności ucznia niezbędne jest głośne czytanie, należy przeprowadzić je na przerwie, po zakończeniu lekcji Ograniczać czytanie obszernych lektur do rozdziałów istotnychze względu na omawianą tematykę, akceptować korzystanie z nagrań fonicznych, w wyjątkowych przypadkach z ekranizacji, jako uzupełnienia samodzielnie przeczytanych rozdziałów Kontrolować stopień zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów ( wolne tempo czytania, słabe rozumienie jednorazowo przeczytanego tekstu może uniemożliwić wykazanie się wiedzą z danego materiału ) Ze względu na wolne tempo czytania lub/i pisania zmniejszyć ilość zadań ( poleceń ) do wykonaniaw przewidzianym dla całej klasy czasie lub wydłużyć czas pracy dziecka. Formy te należy stosować zamiennie – uczeń pozostawiony w klasie dłużej niż rówieśnicy, narażony na komentarze z ich strony sam zacznie rezygnować z dodatkowego czasu Ograniczać teksty do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku; jeśli to możliwe dać dziecku gotową notatkę do wklejenia. Zalecenie to jest szczególnie istotne w przypadku dzieci małych lub starszych, u których stwierdzono dysgrafię Pisemne sprawdziany powinny ograniczać się do sprawdzanych wiadomości, wskazane jest, zatem stosowanie testów wyboru, zdań niedokończonych, tekstów z lukami – pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania Wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadomości powinno odbywać się często i dotyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierowane do ucznia powinny być precyzyjne W przedmiotach ścisłychpodczas wykonywania ścisłych operacji wymagających wielokrotnych przekształceń, należy umożliwić dziecku ustne skomentowanie wykonywanych działań. W ocenie pracy ucznia wskazanie jest uwzględnienie poprawności toku rozumowania, a nie tylko prawidłowości wyniku końcowego.W przypadku prac pisemnych z przedmiotów ścisłych i im pokrewnych, nauczyciel powinien zwrócić uwagę na graficzne rozplanowanie sprawdzianów – pod treścią zadania powinno być wolne miejsce na rozwiązanie. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych pomyłek przy przepisywaniu zadań na inną stronę np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symboli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją. Materiał programowy wymagający znajomości wielu wzorów, symboli, przekształceń można podzielić na mniejsze partie. Tam, gdzie jest taka możliwość, pozwolić na korzystanie z gotowych wzorów, tablic itp. Unikać wyrywania do odpowiedzi.Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowaniu się, a także opanowanie zapięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź Dobrze jest posadzić dziecko blisko nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jego koncentracja uwagi, ograniczeniu ulegnie ilość bodźców rozpraszających, wzrośnie bezpośrednia kontrola nauczyciela, bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć ilość błędów przy przepisywaniu Złagodzić kryteria wymagań z języków obcych. Uczeń mający problemy z opanowaniem ojczystego języka prawie zawsze ma trudności z mówieniem, rozumieniem, czytaniem i pisaniem w języku obcym Podczas oceny prac pisemnych nie uwzględniać poprawności ortograficznej lub oceniać ją opisowo.Należałoby pozwolić uczniom na korzystanie ze słowników ortograficznych podczas pisania wypracowań, prac klasowych. Postępy w zakresie ortografii sprawdzać za pomocą dyktand z komentarzem, okienkiem ortograficznym, pisania z pamięci. Zakres sprawdzianu powinien obejmować jeden rodzaj trudność ortograficznych - umożliwi to skoncentrowanie się na zagadnieniu, tym samym zmniejszając ilość błędów i dając poczucie sukcesu W przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (wypracowań, referatów). Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną Nauczyciel powinien znać dobrze specyfikę problemu dysleksji, dysortografii i dysgrafii, ponieważ umożliwi mu to rozumienie problemów dziecka i sprzeczności, np. między dobrą znajomością faktów historycznych a trudnościami z ich chronologicznym uporządkowaniem, wiedzą z zakresu geografii a niemożnością zorientowania się na mapie, wielokrotnego przepisywania tego samego tekstu w ramach poprawy pracy klasowej a popełniania podczas przepisywania coraz to nowych błędów, czytania wielu książek a popełniania błędów ortograficznych w często powtarzających się wyrazach, ładnego przepisywania kilkunastu linijek a bazgrania w dalszej części kartki zeszytu, dobrego słuchu muzycznego a niemożnością nauczenia się czytania nut, itp. JĘZYK POLSKI Symptomy trudności : trudności w opanowaniu techniki czytania tj.: głoskowanie, sylabizowanie, przekręcanie wyrazów, domyślanie się, wolne lub nierówne tempo, pauzy, nie zwracanie uwagi na interpunkcję niepełne rozumienie treści tekstów i poleceń, uboższe słownictwo trudności w pisaniu, szczególnie ze słuchu, liczne błędy np.: mylenie z-s, d- t, k -g błędy w zapisywaniu zmiękczeń, głosek i- j błędy w zapisywaniu głosek nosowych ą - om, ę – em opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab błędy gramatyczne w wypowiedziach ustnych i pisemnych trudności w formułowaniu wypowiedzi pisemnych na określony temat trudności w uczeniu się ze słuchu na lekcji, korzystaniu z wykładów, zapamiętywaniu, rozumieniu poleceń złożonych, instrukcji trudności z zapamiętaniem liter alfabetu, mylenie liter podobnych kształtem l-t-ł mylenie liter zbliżonych kształtem, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni b-d-g-p, w-m opuszczanie drobnych elementów graficznych liter /kropki, kreski/ błędy w przepisywaniu i pisaniu z pamięci nieprawidłowe trzymanie przyborów do pisania wolne tempo pisania, męczliwość ręki niekształtne litery, nieprawidłowe łączenia - obniżona czytelność pisma nieumiejętność zagospodarowania przestrzeni kartki Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : nie wymagać, by uczeń czytał głośno przy klasie nowy tekst, wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów do opracowania w domu i na nich sprawdzać technikę czytania dawać więcej czasu na czytanie tekstów, poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomagać w ich odczytaniu starać się w miarę możliwości przygotowywać sprawdziany i kartkówki w formie testów czytanie lektur szkolnych lub innych opracowań rozłożyć w czasie, pozwalać na korzystanie z książek ”mówionych” raczej nie angażować do konkursów czytania uwzględniać trudności w rozumieniu treści, szczególnie podczas samodzielnej pracy z tekstem, dawać więcej czasu, instruować lub zalecać przeczytanie tekstu wcześniej w domu częściej sprawdzać zeszyty szkolne ucznia, ustalić sposób poprawy błędów, czuwać nad wnikliwą ich poprawą, oceniać poprawność i sposób wykonania prac dać uczniowi czas na przygotowanie się do pisania dyktanda poprzez podanie mu trudniejszych wyrazów, a nawet wybranych zdań, które wystąpią w dyktandzie; można też dawać teksty z lukami lub pisanie z pamięci dyktanda sprawdzające można organizować indywidualnie błędów nie omawiać wobec całej klasy w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczyć tworzenia schematów pracy, planowania kompozycji wypowiedzi ( wstęp, rozwinięcie, zakończenie ) pomagać w doborze argumentów, jak również odpowiednich wyrażeń i zwrotów nie obniżać ocen za błędy ortograficzne i graficzne w wypracowaniach podać uczniom jasne kryteria oceny prac pisemnych ( wiedza, dobór argumentów, logika wywodu, treść, styl, kompozycja itd. ) dawać więcej czasu na prace pisemne, sprawdzać, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracać wielkość notatek przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytać ucznia ustnie pozwalać na wykonywanie prac na komputerze usprawniać zaburzone funkcje - zajęcia korekcyjno-kompensacyjne MATEMATYKA, FIZYKA, CHEMIA Symptomy trudności : nieprawidłowe odczytywanie treści zadań tekstowych niepełne rozumienie treści zadań, poleceń trudności z wykonywaniem działań w pamięci, bez pomocy kartki problemy z zapamiętywaniem reguł, definicji, tabliczki mnożenia problemy z opanowaniem terminologii ( np. nazw, symboli pierwiastków i związków chemicznych ) błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych ( z wieloma zerami i miejscami po przecinku ) przestawianie cyfr ( np. 56-65 ) nieprawidłowa organizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzorów mylenie znaków działań, odwrotne zapisywanie znaków nierówności nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną w geometrii niski poziom graficzny wykresów i rysunków, nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : naukę tabliczki mnożenia, definicji, reguł wzorów, symboli chemicznych rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, przygotować wcześniej zapowiedzią, że uczeń będzie pytany w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wskazówek w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązanie zadań można też dać uczniowi do rozwiązania w domu podobne zadania uwzględniać trudności związane z myleniem znaków działań, przestawianiem cyfr, zapisywaniem reakcji chemicznych itp. materiał sprawiający trudność dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze porcje oceniać tok rozumowania, nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny, co wynikać może z pomyłek rachunkowych oceniać dobrze, jeśli wynik zadania jest prawidłowy, choćby strategia dojścia do niego była niezbyt jasna, gdyż uczniowie dyslektyczni często prezentują styl dochodzenia do rozwiązania niedostępny innym osobom, będący na wyższym poziomie kompetencji GEOGRAFIA, BIOLOGIA, HISTORIA Symptomy trudności : trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, terminologii z biologii i chemii ( dłuższe nazwy, nazwy łacińskie ), nazwisk z historii trudności z opanowaniem systematyki ( hierarchiczny układ informacji ) zła orientacja w czasie ( chronologia, daty ) trudności z czytaniem i rysowaniem map geograficznych i historycznych trudności z orientacją w czasie i w przestrzeni ( wskazywanie kierunków na mapie i w przestrzeni, obliczanie stref czasowych, położenia geograficznego, kąta padania słońca itp. ) problemy z organizacją przestrzenną schematów i rysunków trudności z zapisem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji biochemicznych Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : uwzględniać trudności z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, dat w czasie odpowiedzi ustnych dyskretnie wspomagać, dawać więcej czasu na przypomnienie, wydobycie z pamięci nazw, terminów, dyskretnie naprowadzać częściej powtarzać i utrwalać materiał podczas uczenia stosować techniki skojarzeniowe ułatwiające zapamiętywanie wprowadzać w nauczaniu metody aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów (ruch, dotyk, wzrok, słuch), używać wielu pomocy dydaktycznych, urozmaicać proces nauczania zróżnicować formy sprawdzania wiadomości i umiejętności tak, by ograniczyć ocenianie na podstawie pisemnych odpowiedzi ucznia przeprowadzać sprawdziany ustne z ławki, niekiedy nawet odpytywać indywidualnie często oceniać prace domowe WYCHOWANIE FIZYCZNE, TECHNIKA Symptomy trudności : trudności z rysowaniem (rysunek schematyczny, uproszczony) i organizacją przestrzenną prac obniżony poziom wykonania prac technicznych ( dobra własna inwencja twórcza i wyobraźnia ) mylenie prawej i lewej strony trudności z opanowaniem układów gimnastycznych ( sekwencje ruchowe zorganizowane w czasie i przestrzeni ) trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych trudności w opanowaniu gier wymagających użycia piłki ( siatkówka, koszykówka, tenis ziemny i stołowy, itp. ) niechęć do uprawiania sportów wymagających dobrego poczucia równowagi ( deskorolka, narty, snowboard ) Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : zawsze uwzględniać trudności ucznia w miarę możliwości pomagać, wspierać, dodatkowo instruować, naprowadzać, pokazywać na przykładzie dzielić dane zadanie na etapy i zachęcać do wykonywania malutkimi krokami nie zmuszać na siłę do wykonywania ćwiczeń sprawiających uczniowi trudność dawać więcej czasu na opanowanie danej umiejętności, cierpliwie udzielać instruktażu nie krytykować, nie oceniać negatywnie wobec klasy podczas oceniania brać przede wszystkim pod uwagę stosunek ucznia do przedmiotu, jego chęci, wysiłek, przygotowanie do zajęć w materiały, niezbędne pomoce itp. włączać do rywalizacji tylko tam, gdzie uczeń ma szanse JĘZYKI OBCE Symptomy trudności : trudności z zapamiętaniem słówek, struktur gramatycznych problemy z budowaniem wypowiedzi ustnych trudności z rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmę problemy z odróżnianiem słów podobnie brzmiących błędy w pisaniu- trudności z odróżnianiem wyrazów podobnych- gubienie drobnych elementów graficznych, opuszczanie i przestawianie liter trudności z poprawnym pisaniem, pomimo dobrych wypowiedzi ustnych kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej gubienie drobnych elementów graficznych, opuszczanie i przestawianie liter trudności z poprawnym pisaniem, pomimo dobrych wypowiedzi ustnych kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych : dawać łatwiejsze zadania nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, dawać więcej czasu na zastanowienie się i przypomnienie słówek, zwrotów dawać więcej czasu na opanowanie określonego zestawu słówek w fazie prezentacji leksyki zwolnić tempo wypowiadanych słów i zwrotów, a nawet wypowiadać je przesadnie poprawnie można pozwolić na korzystanie z dyktafonu podczas lekcji nowe wyrazy objaśniać za pomocą polskiego odpowiednika, w formie opisowej, podania synonimu, antonimu, obrazka, tworzenia związku z nowym wyrazem w zapamiętywaniu pisowni stosować wyobrażanie wyrazu, literowanie, pisanie palcem na ławce, pisanie ze zróżnicowaniem kolorystycznym liter przy odczytywaniu tekstu przez nauczyciela pozwalać na korzystanie z podręcznika w nauczaniu gramatyki można stosować algorytmy w postaci graficznej wykresów, tabeli, rysunków podczas prezentacji materiału zestawiać zjawiska gramatyczne języka polskiego ze zjawiskami gramatycznymi charakterystycznymi dla języka obcego prowadzić rozmówki na tematy dotyczące uczniów dawać więcej czasu na wypowiedzi ustne i prace pisemne liberalnie oceniać poprawność ortograficzną i graficzną pisma oceniać za wiedzę i wysiłek włożony w opanowanie języka, kłaść większy nacisk na wypowiedzi ustne DO PRZEMYŚLENIA Z dostępnych obecnie danych wynika, że dysleksja to specyficzne schorzenie o podłożu neurologicznym. Można przypuszczać, że postępy w oświacie i badaniach medycznych doprowadzą w przyszłości do jednoznacznego odróżnienia dyslektyków od pozostałych osób słabo czytających. Nie do końca wiadomo natomiast, czy spowoduje to opracowanie odrębnych form pomocy dla obu tych grup. Warto się zastanowić czy przy obecnym stanie wiedzy są podstawy teoretyczne i moralne pozwalające lepiej traktować dzieci, u których zdiagnozowano dysleksję, pomijając inne dzieci słabo czytające, których zdolności są ograniczone. Alternatywne podejście polega na odejściu od wyszukiwania różnic na podstawie rozbieżności pomiędzy umiejętnością czytania a pozostałymi zdolnościami. Zamiast tego braki w tym zakresie definiować można by po prostu na podstawie słabych wyników w nauce. Prawdopodobny odsetek takich osób wyniósłby około 25% całej populacji, zatem konsekwencje takiego podejścia są niezbyt atrakcyjne dla osób dysponujących środkami. Najprawdopodobniej osoby słabo czytające będą nadal dzielone na dyslektyków i pozostałych i od tego będzie zależał dostęp do określonych środków i przywilejów. Istnieje wiele podejść do planowania programów nauczania dla uczniów z zaburzeniami uczenia się. W znacznej mierze podejścia te wiążą się z poglądami danego specjalisty na przyczyny zaburzeń i specyficznych kłopotów ucznia. Na przykład pedagodzy, którzy uważają, że zaburzenia uczenia się są spowodowane dysfunkcją procesów umysłowych, będą się starali dostarczać okazji do ćwiczeń w tych obszarach. Jeśli więc uczeń, którego kłopoty w uczeniu się uważa się za spowodowane trudnościami w zakresie percepcji wzrokowej, otrzyma raczej ćwiczenia percepcji wzrokowej niż ćwiczenia w technice czytania. Oczywiści nie należy mylić kłopotów z percepcją wzrokową z problemami z ostrością wzroku. Dziecko może mieć bardzo dobry wzrok, ale napotykać trudności w organizowaniu i interpretowaniu bodźców wzrokowych. Podobnie może mieć normalny słuch ( ostrość), ale wykazywać trudności związane z interpretowaniem lub rozróżnianiem dźwięków ( percepcja słuchowa ). Niektórzy pedagodzy stosują bardziej bezpośrednie podejście w pracy z uczniami z zaburzeniami uczenia się. Oznacza to, że zamiast ćwiczyć procesy umysłowe związane z uczeniem się, kładą oni raczej nacisk na techniki bezpośrednio związane z tym, co jest przedmiotem nauki. Zwolennicy psychologii behawioralnej koncentrują się na dzieleniu treści nauczania na małe fragmenty i nauczaniu wiedzy niezbędnej w uczeniu się. Zwolennicy koncepcji poznawczych koncentrują się na technikach opartych na przetwarzaniu informacji. To podejście kładzie nacisk na strategie uczenia się i wskazywanie uczniom tego, jak się uczyć. Szereg prowadzonych badań wskazuje, że techniki, które kładą nacisk na skrupulatne nauczanie treści szkolnych, oraz podejścia związane z przetwarzaniem informacji są na ogół bardziej skuteczne niż stosowane podejścia pośrednie, w których próbuje się ćwiczyć zaburzone procesy utrudniające uczniom uczenie się. BIBLIOGRAFIA Bogdanowicz M., Adryjanek A., (2004), Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Gdynia Bogdanowicz M., Czabaj R., (2008), Modelowy system profilaktyki i pomocy psychologiczno-pedagogicznej ucznia z dysleksją, Gdańsk Brejnak W., (2003), Dysleksja, Warszawa Elliott J., Place M., (2000), Dzieci i młodzież w kłopocie, Warszawa Grygier U., Sikorska I., (2008), Mój uczeń pracuje inaczej. Wskazówki metodyczne, Kraków Kowaluk M., (2009), Efektywność terapii pedagogicznej dzieci z trudnościami w uczeniu się, Lublin Niemierko B, (1997), Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa
Profilaktyka uzależnień W ramach realizacji Projektu KIK/68 pn. „Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych” 24 listopada 2016r. w Zespole Szkól Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Krasnymstawie po raz kolejny przeprowadzono kampanię społeczną pod hasłem: „Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu”. Celem kampanii jest zwiększenie wiedzy na temat skutków zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych a także ograniczenia ich stosowania. Podczas akcji uczniowie mieli możliwość skorzystania z poradnictwa w zakresie profilaktyki uzależnień od alkoholu, tytoniu i środków psychoaktywnych. Zainteresowanym wykonywano pomiary ciśnienia tętniczego krwi, pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz pomiary BMI. Akcja cieszyła się dużym zainteresowaniem a została przeprowadzona przez pracownika PSSE w Krasnymstawie Agatę Wójtowicz we współpracy z pedagogiem szkolnym.